Elfstedentocht

Als groot liefhebber van de schaatssport en met als hoogtepunt het succesvol uitrijden van de Elfstedentocht route (niet de officiële tocht, dus geen kruisje) hoop ik nog altijd een knikkerspel met schaatsafbeeldingen tegen te komen. Tot zo ver nog geen succes. Dan maar dit alternatief van gezelschapsspelenfabriek Homas uit Assen. Het thema is weliswaar “Elfstedentocht”, maar dan door heel Nederland en niet op de schaats, maar per vliegtuig. We zien de kaart van Nederland afgebeeld met 11 hoofdsteden (Haarlem is hier vervangen door Amsterdam, want Schiphol) de te volgen route die wordt aangegeven door de kleine vliegtuigjes en de afstanden tussen de steden (as the crow flies). Mocht je uit koers zijn geraakt en op een vliegveld in België  belanden dan levert dat 100 strafpunten op, en eindig je in een hangar in Duitsland dan kost je dat 200 strafpunten. Je kan zelfs in de Noordzee crashen, wat een straf van 300 punten oplevert. 

We zien bij elke stad, aangegeven met een Hoofdletter (bijv. L voor Leeuwarden), een in de triplex bodemplaat uitgestanst knikker-potje met bijbehorende score. De grap die de fabrikant maakt is dat Assen als thuisbasis van de fabriek de hoogste score  krijgt middels een “Homas Premie”. Bij ieder potje horen 2 spijkertjes die moeten voorkomen dat de knikker er uit rolt. Op de grens met België hoort een propeller van een helikopter te staan maar die ontbreekt helaas; wel zien we de afbeelding er van. Helemaal bovenaan is nog het KLM vliegtuig te zien waar de route mee wordt gevlogen. Het hele spel is van hout gemaakt met uitzondering van de kleine gebogen metalen strip rechtsboven in de hoek die er voor moet zorgen dat de knikker wel het hoekje om gaat. 

Linksonder is een opbergreservoir voor knikkers, waarvan het dekseltje ontbreekt. Het schietmechaniek rechtsonder werkt nog perfect en ondanks een paar ontbrekende spijkertjes kan het spel nog prima gespeeld worden. De iets hogere bovenkant (6,8 cm.) zorgt er voor dat de knikkers automatisch naar beneden rollen. Op de achterkant treffen we de spelregels aan:

SPELREGELS voor de Vlieg-Race: ELFSTEDENTOCHT

Dit spel kan gespeeld worden door een willekeurig aantal personen, die elk 12 glazen kogels tot hun beschikking krijgen. Het spel stelt een vliegwedstrijd voor, waarbij de vliegtuigen (dat zijn de glazen kogels) een traject moeten afleggen langs elf steden in Nederland. De startbaan bevindt zich rechts onderaan het spel, vanwaar de kogels in het spel worden geschoten. Komt een kogel in een vangkom bij een der plaatsen, dan heeft dit vliegtuig dus een geslaagde landing gemaakt bij deze stad en ontvangt daarvoor een aantal winstpunten dat bij deze plaats aangegeven staat.  De wedstrijd gaat langs de volgende steden: Amsterdam, Leeuwarden, Groningen, Assen, Zwolle, Arnhem, Maastricht, ‘s Hertogenbosch, Middelburg, ‘s Gravenhage en Utrecht.

Doordat er tijdens de race slecht weer komt opzetten, zal het moeilijk zijn om bij elke stad een landing te maken. Gelukt het echter om bij twee opeenvolgende steden te landen, dan mag de tussenliggende afstand in kilometers als winstpunten worden meegeteld. Voorbeeld: U krijgt een kogel in de vangkommen bij Leeuwarden en Groningen, dat geeft dus aan winstpunten: 200 + 300 + 60 (voor de tussenliggende afstand). Wanneer een kogel verzeild raakt tussen de vleugels van de helicoptère, die boven de Belgische grens vliegt, dan kunt U hem door een draaiing van deze vleugels weer in het spel brengen. Datzelfde mag U doen, wanneer een kogel voor de verende clip onderaan het spel komt.

Strafpunten: wanneer een vliegtuig uit de koers raakt en een noodlanding moet maken op een vliegveld in België of Duitsland of het krijgt motorstoring en stort in de Noordzee, dan moet het aantal strafpunten worden afgetrokken dat daarbij vermeld staat.

Premie: Wanneer het U gelukt een landing te maken  bij Assen ontvangt U, zoals aangegeven  staat 4000 punten. Deze premie werd beschikbaar gesteld door een bekende fabriek aldaar, waar naast vele andere gezelschapsspelen ook dit spel gemaakt is.

                                                     HOMAS Gezelschapsspelenfabriek.

Het spel dateert uit de jaren 1950, bron Deventer Musea. https://data.collectienederland.nl/search/?q=delving_spec:musea-deventer&qf=dc_type%3Aknikkerspel&qf[]=dc_type%3Awapenruit